Bescherm je tuin tegen regen & hitte

Wat kun jij doen om je tuin bestand te maken tegen zware regenval én hitte?

Dat is de vraag die we hier beantwoorden. Voor iedereen zijn er geschikte maatregelen. Het hoeft namelijk helemaal geen bergen geld of weken werk te kosten. Er zijn een heleboel simpele tips en tricks, samengevat in de info graphic!

Ook is daar een toelichting van de info graphic te vinden, meer informatie en uitleg over de tips vindt u hier.

Maar waarom is het regen- en hittebestendig maken van je tuin nu zo belangrijk?

Wereldwijd neemt de neerslag toe met 2%. Het gevolg hiervan is dat er veel meer regenwater in de riolen stroomt waardoor we steeds vaker en meer wateroverlast hebben. Dit kan worden tegengegaan als mensen in hun tuin maatregelen nemen tegen het toenemende water.

In de onderstaande infographic staan 22 oplossingen en tips om je tuin te beschermen tegen regen en hitte. Bij deze tips wordt ook de impact ervan afgezet tegen de kosten die gemaakt moeten worden.

1. Maatregelen die een gunstig effect hebben bij hevige regenval (te herkennen aan de regendruppels)
2. Maatregelen die een gunstig effect hebben bij hitte (te herkennen aan het zonnetje met bruine achtergrond)
3. Maatregelen die een gunstig effect hebben in beide gevallen (te herkennen aan het zonnetje met blauwe achtergrond).

Sommige maatregelen zijn wat eenvoudiger en/of goedkoper om door te voeren, andere maatregelen zijn wat ingewikkelder en/of duurder. Daarnaast heeft de ene maatregel wat meer impact dan de andere. Maar welke mogelijkheden er ook zijn en welk budget er ook beschikbaar is, alle kleine beetjes helpen!

Kosten: bij elke maatregel staan 1, 2, 3, 4 of 5 euro-tekens. De maatregelen met 1 euroteken hebben t.o.v. de andere maatregelen de laagste kosten. De maatregelen met 5 euro-tekens hebben t.o.v. de andere maatregelen de hoogste kosten.

Impact: bij elke maatregel staan 1, 2 of 3 bolletjes. De maatregelen met 1 bolletje hebben ten opzichte van de andere maatregelen de laagste impact. De maatregelen met 3 bolletjes hebben t.o.v. de andere maatregelen de hoogste impact.

WOODcom geeft enkele voorbeelden maar voor de rest van de informatie en uitleg over de tips vindt u hier.

1. Waterdoorlatende bodembedekkers: Grind/split (stroken), boomschors, cacaodoppen

€ € € € €

+ + +

Deze zijn allemaal waterdoorlatende half verhardingen. Deze zorgen ervoor dat het water wordt afgegeven aan de grond i.p.v. dat het wordt afgevoerd naar het riool. Dit vermindert de druk op het riool. Het voordeel is ook dat het grondwater opneemt, waardoor het grondwaterpeil de kans krijgt om aangevuld te worden. Enige afloop is wel belangrijk zodat overtollig water wordt afgevoerd naar andere stukken van de tuin, zoals bv een infiltratievlak of regenwatervijver. Of alsnog naar het riool. Het is wel belangrijk dat het water niet richting de woning geleid wordt.

Om een oppervlak met grind/split, boomschors en cacaodoppen net zo onderhoudsvriendelijk te maken als een betegeld oppervlak is het belangrijk dat de onderlaag belegd wordt met worteldoek. Dat gaat de groei van onkruid tegen.

Let op: wanneer het om een oppervlak gaat dat zwaar belast gaat worden (auto’s) dan is een goede fundering van bijvoorbeeld gebroken puin belangrijk om verzakkingen te voorkomen.

Populaire steensoorten hiervoor zijn bijvoorbeeld Ardenner split, Basalt split en Yellow Sun split. Mocht het om een stuk gaan dat zwaar belast wordt (bijv. auto’s), dan worden een stevige fundering en grindmatten aanbevolen.

2. Bodemverbeteraars

€ € € € €

+ + +

Wanneer de bodem gezond is houdt deze water beter vast. Een gezonde bodem bevat namelijk meer lucht. Een gezonde bodem is te creëren door middel van bodemverbeteraars. Daarnaast zorgen bodemverbeteraars voor een hele goede basis voor de planten en bloemen in de tuin. Deze planten en bloemen zorgen er vervolgens voor dat de bodem minder snel uitdroogt maar ook dat het water beter weg kan zakken in de grond bij hevige regenval. Wanneer er voldoende (hoge) beplanting aanwezig is wordt het opnamevermogen van water door de bodem met 3 vermenigvuldigd. Daarnaast bedekken planten en bloemen de bodem waardoor het water niet direct verdampt wanneer de zon schijnt. Het gebruik van bodemverbeteraars biedt dus zowel directe als indirecte voordelen wanneer het gaat om een regenbestendige tuin.

7. Creëer hoogteverschil

€ € € € €

+ + +

Door het creëren van hoogteverschil kan het water naar een plek geleid worden waar het de kans krijgt om weg zakken in de grond. Het water moet dus wel ergens heen geleid worden en alleen het creëren van hoogteverschil is niet voldoende. Maar, is er al een gazon, grindoppervlak, vijvertje, slootje etc. aanwezig dan hoeft het water daar alleen nog maar heengeleid te worden. Op de lagergelegen plekken ontstaat dan een buffer. Mocht er op deze lagergelegen plekken beplanting aanwezig zijn, dan is het wel belangrijk dat deze planten geschikt zijn voor een natte bodem.

Hoogteverschil kan grofweg op twee verschillende manieren aangebracht worden. De eerste en de eenvoudigste manier is er simpelweg voor zorgen dat er sprake is van een lichte helling (1-2% is voldoende). Leid het water altijd weg van bijvoorbeeld een terras. Bij de aanleg van tuintegels kan het water naar een gazon, grindoppervlak, infiltratievlak of tijdelijke opslag worden gedirigeerd.

Een tweede manier van het aanbrengen van hoogteverschil is het creëren van verschillende hoogteniveaus in de tuin. Zorg er altijd voor dat het niveau bij de woning het hoogste niveau is zodat er geen water naar de woning toe stroomt. Hoogteverschil kan worden aangebracht door middel van bijvoorbeeld kleine trapjes/hellinkjes. Op het/de lagergelegen niveau(s) kan bijvoorbeeld beplanting welke geschikt is voor een natte bodem, een gazon, hal verharding, een infiltratieoplossing of een regenwatervijver worden aangelegd. Het water kan daar de grond in trekken/ tijdelijk opgeslagen worden. Wanneer er sprake is van een kleinere tuin dan is het aanbrengen van meerdere niveaus vaak wat lastiger. Maar zeker niet onmogelijk. Het vereist dan enkel wat meer creativiteit. Let er wel op dat wanneer er verschillende niveaus worden aangelegd er zowel natte als droge gedeeltes ontstaan. Wanneer er op de drogere niveaus beplanting komt, gebruik daar dan beplanting welke bestand is tegen een droge bodem. Wat ook een optie is, is het maken van een terras op een verhoogde vlonder. Het water kan dan weglopen door de spleten van de vlonder en vervolgens wegzakken in de grond eronder, zonder overlast te veroorzaken.

11. Schaduw

€ € € € €

+ + +

Het creëren van schaduw is een simpele maatregel maar het biedt wel vele voordelen. Zo zorgt de schaduw uiteraard direct voor minder hitte in de tuin op een warme zomerse dag. Het is altijd prettig om een plek of een aantal plekken in de tuin te hebben waar de volle zon ‘ontvlucht’ kan worden. Daarnaast zorgt schaduw ervoor dat de bodem minder snel uitdroogt. Het is dus ook een waterbesparende maatregel; wanneer er wordt gesproeid krijgt het water de kans de bodem in te zakken. Het verdampt niet meteen, waardoor er minder vaak en met minder water gesproeid hoeft te worden.

Schaduw kan op vele verschillende manier gecreëerd worden. Zo zijn er ‘natuurlijke’ manieren om te zorgen voor schaduw. Denk hierbij aan wat grotere bomen en struiken. Beplanting zorgt voor veel groen, veel leven, een waterdoorlatende bodem en dus ook voor schaduw. Maar er zijn ook andere manieren, zoals bijvoorbeeld een schaduwdoek. Deze vorm van schaduw creëren is de laatste jaren erg populair geworden, vooral vanwege het lage prijskaartje. Maar zeker ook vanwege de moderne touch die de schaduwdoeken aan de tuin of het balkon geven. Een andere manier om de zon wat tegen te houden is het plaatsen van een pergola met schaduwdoek of met begroeiing. Uiteraard wat duurder dan alleen een eenvoudig schaduwdoek, maar een volledige pergola is dan ook wel een hele mooie toevoeging aan elke tuin.

13. Tegels eruit, groen erin

€ € € € €

+ + +

Eigenlijk geen maatregel die helemaal op zichzelf staat, want wanneer tegels eruit worden gehaald dan moet hiervoor wel wat in de plaats komen (zoals grind, beplanting of een gazon). Het is wel een hele impactvolle maatregel. Een volledig of grotendeels betegelde tuin zorgt voor problemen met betrekking tot de waterhuishouding. Het riool wordt belast met vrijwel al het water dat op het dak en in de tuin valt. Dit zorgt voor een grote druk op de riolering én relatief schoon water wordt vermengd met bevuild water. Een ander gevolg van deze afvoer naar het riool is dat het grondwater niet wordt aangevuld, met alle gevolgen van dien. Daarnaast houden tegels in periodes van warmte veel hitte vast. In een volledig betegelde tuin is het al snel een paar graden warmer dan in een tuin met veel groen, half verharding en beplanting.

Hoe minder betegeling hoe beter. Maar, dat betekent niet dat er helemaal geen tuintegels meer gebruikt kunnen worden. Tuintegels zijn onderhoudsvriendelijk en gewoon erg modern en mooi. Probeer om maximaal de helft van de tuin te betegelen. Gebruik voor de rest veel groen (beplanting, een gazon) en/of half verharding (grind, split, keien, boomschors etc.). Half verharding is net zo onderhoudsvriendelijk als een tuintegel (mits er worteldoek wordt gelegd). Kunstgras is uiteraard ook een onderhoudsvriendelijk alternatief. Wanneer tuintegels worden afgewisseld met beplanting, groen en/of kiezelstenen dan ontstaat een dynamisch, gezellig en aantrekkelijk geheel. Ook wordt op die manier veel meer leven aangetrokken. Denk hierbij een insecten en vogels, welke ontzettend belangrijk zijn voor onze leefomgeving.

15. Grote voegen

€ € € € €

+ + +

Een andere manier om bestrating te combineren met waterdoorlatend oppervlak is het gebruik van grote voegen. Grote voegen betekent immers minder tegeloppervlak. Vanzelfsprekend: hoe groter de voegen hoe meer water weg kan zakken naar de bodem en hoe meer het riool ontlast wordt. Op deze manier wordt er toch een verhard oppervlak aangelegd, wat bijvoorbeeld handig is in het geval van een terras of een oprit, zonder dat al het regenwater dat erop terecht komt afgevoerd moet worden richting het riool.

De grote voegen kunnen worden opgevuld met bijvoorbeeld (inveeg)split of grind. Of de voegen kunnen worden opgevuld met gras. Op die manier zijn de voegen waterdoorlatend en toch onderhoudsvriendelijk. Ook wordt er minder hitte vastgehouden in periodes van veel zon, simpelweg doordat er minder betegeld oppervlak aanwezig is in de tuin of op de oprit.

17. Beplanting voor een droge bodem

€ € € € €

+ + +

Wanneer er in (gedeeltes van) een tuin droge bodem aanwezig is waarin beplanting geplaatst gaat worden, dan is het wel van belang dat dit beplanting is welke geschikt is voor relatief droge grond. Relatief droge grond is bijvoorbeeld aanwezig wanneer er enig hoogteverschil aanwezig is waardoor het water naar lagergelegen plekken stroomt. Beplanting biedt ontzettend veel voordelen:

• Beplanting, zeker de wat hogere planten en boompjes, zorgen voor schaduw. En in warme en droge periodes is het ontzettend prettig om een koeler plekje te hebben om te kunnen zitten of liggen. Ook zorgt beplanting voor beschutting tegen wind waardoor er op een zomeravond, wanneer de zon onder is, wat langer buiten gezeten kan worden.
• Een ander voordeel van deze schaduw is dat snelle uitdroging van de bodem wordt tegengegaan. Daardoor hoeft er minder vaak gesproeid te worden (water krijg de kans om de bodem in te zakken voordat het verdampt).
• Beplanting zorgt voor een extra dimensie in de tuin, zeker ook wanneer het enigszins de hoogte in gaat. Planten, bloemen, bomen/boompjes en struiken zorgen voor sfeer in de tuin.
• De wortels van de planten zorgen voor een luchtigere bodem. En dat zorgt vervolgens weer voor betere waterdoorlatendheid, waardoor het water wat sneller wegzakt in het geval van (zware) neerslag.
• De beplanting neemt zelf natuurlijk ook water op. Meer planten betekent vanzelfsprekend meer wateropname. Zeker wanneer het om wat grotere planten en bomen gaat.

Insecten hebben het tegenwoordig steeds moeilijker. Eén van de oorzaken is de verstedelijking in veel gebieden. Bloemen, bomen, planten en struiken bieden veel insecten beschutting. Een prima manier dus om leven aan te trekken in de tuin.

18. Beplanting voor een natte bodem

€ € € € €

+ + +

Het aanbrengen van beplanting in een tuin biedt ontzettend veel voordelen. Zie nummer 17.

Wanneer er in een tuin nattere stukken aanwezig zijn, zoals een infiltratieveldje, een lagergelegen grind stook of met zwarte grond bedekt stuk tuin, dan kan hier prima beplanting in geplaatst worden. Mits deze beplanting bestand is tegen een natte bodem. Niet alle beplanting is hiervoor geschikt. Een aantal populaire geschikte planten, siergrassen en struiken/bomen voor een natte bodem:

Planten voor een natte bodem

• Vrouwenmantel (Alchemilla)
• Astilbe
• Zilverkaars (Actaea)
• Koninginnekruid (Eupatorium)
• Moerasspirea (Filipendula rubra en Filipendula purpurea)
• Wederik (Lysimachia)
• Daglelie (Hemerocallis)
• Geitenbaard (Aruncus)
• Nagelkruid (Geum)
• Koningsvaren (Osmunda)
• Eendagsbloem (Tradescantia)
• Hartlelie (Hosta)
• Zomerklokje (Leucojum aestivum)
• Mannetjesvaren (Dryopteris filix-mas)
• Struisvaren (Matteucia struthiopteris)
• Wijfjesvaren (Athyrium filix-femina)
• Houttuynia cordata
• Poelruit (Thalictrum flavum)
• Callalelie (Zantedeschia aethiopica)
• Maskerbloem (Mimulus)
• Moerasvergeet-mij-nietje (Myosotis palustris)
• Kaukasische vergeet-mij-nietje (Brunnera)

Bepaal bijvoorbeeld samen met een hovenier of medewerker van een tuincentrum welke planten, bloemen, siergrassen en bomen/struiken goed bij elkaar passen. Deze experts op het gebied van planten kunnen helpen met het creëren van een prachtig geheel.

19. Gazon

€ € € € €

+ + +

Waar een gazon ligt kunnen geen tegels liggen. Op een gazon kan het water de grond in trekken waardoor het niet afgevoerd hoeft te worden richting het riool. Met een klein budget kan al een mooi gazon worden aangelegd (uiteraard wel afhankelijk van de grootte van het gazon). Het is wel belangrijk om een gazon goed bij te houden, zeker wanneer periodes van regen en zon elkaar in rap tempo afwisselen. Het gras groeit dan erg snel. In periodes van droogte is het ook belangrijk om regelmatig te sproeien om te voorkomen dat het een geel en dor geheel wordt. Een andere oplossing is het aanleggen van een gazon van kunstgras. Dit is duurder dan de aanleg van een gazon van echt gras, maar daar staat dan tegenover dat vrijwel geen onderhoud nodig is. Enkel en alleen af en toe het instrooien met instrooizand voor een optimale stabilisatie. Ook blijven hierdoor de sprieten beter overeind staan. Kunstgras is beschikbaar in vele verschillende soorten, waarbij de duurdere soorten niet te onderscheiden zijn van echt gras.

Met behulp van hoogteverschil in de tuin en/of een open goot kan ook het regenwater dat op verhard oppervlak valt of het regenwater dat vanaf het dak via de regenpijp naar beneden komt worden afgevoerd richting het gazon. Hier kan het wegzakken. Het is wel belangrijk dat er niet téveel water naar het gazon wordt geleid. De grond onder het gazon moet wel de kans krijgen het regenwater op te nemen. Mocht er dus sprake zijn van extreme wateroverlast in de tuin dan is een combinatie met één of meerdere andere maatregelen aan te raden.

Het gazon zorgt tenslotte ook voor minder hitte in de tuin doordat het geen warmte opneemt en uitstraalt zoals tegels dat doen.

Een beetje wind is echter helemaal niet erg. Een aantal makkelijke groenten voor de beginner zijn bijvoorbeeld bonen, kerstomaatjes en rucola. Zoek zeker online eens rond naar tips en geschikte groenten voor de moestuin.

Tot slot

Dat waren enkele manieren om de tuin weerbaarder te maken tegen zware regenval en hitte. Kijk vooral naar welke mogelijkheden er in de eigen tuin zijn. Alle kleine beetjes helpen. Als we allemaal 1 of 2 van deze maatregelen doorvoeren dan heeft dat een ontzettend grote positieve impact.

Tip: kijk eens rond in de buurt of er wellicht buurtbewoners zijn die dergelijke maatregelen al hebben doorgevoerd en vraag hen naar de ervaringen met deze maatregelen.

Veel succes en natuurlijk plezier met het regen- en hittebestendig maken van de tuin!